....
Литература XX века
Литература в годы Великой Отечественной войны и послевоенный период
..
Literature of the XX century
Literature during the Great Patriotic War and the post-war period
..
XX դարի գրականություն
Հայրենական մեծ պատերազմի շրջանի և հետպատերազմյան գրականություն
....
В годы Великой Отечественной войны 1941–1945 гг. звучали публицистика Аветика Исаакяна, Дереника Демирчяна, историка Иосифа Орбели, очерки писателя-фронтовика Рачия Кочара, героические баллады Г. Сарьяна, патриотическая лирика поэтов-фронтовиков Т. Гурьяна, Г. Боряна, А. Сагияна, Р. Ованесяна, исторические новеллы В. Хечумяна.
Послевоенные годы ознаменовались произведениями в жанре исторического романа (Д. Демирчян, С. Зорьян, Н. Зарьян), философической поэзии (Ованес Шираз), активно разрабатывался жанр социально-бытового романа (Р. Кочар, Г. Севунц, С. Аладжаджян, А. Сирас, Х. Даштенц), приключенческой литературы (В. Ананян). В драматургии пользовались успехом комедии (Н. Зарьян), драмы (Г. Борян).
В 1950–1960-е гг. ведущим жанром становится поэзия: произведения Ованеса Шираза, Сильвы Капутикян, Сармена, А. Сагияна, Р. Ованесяна, В. Давтяна, П. Севака, М. Маркарян, Р. Давояна.
Поэма Паруйра Севака «Несмолкающая колокольня» (1959), лирико-эпическое произведение о геноциде армянского народа — одно из заметных явлений этого периода. Севак внедрил новые формы стиха (безрифменный стих), показал сложный внутренний мир современного человека.
В 1970-е гг. рассказ получает новые жанровые разработки — лирическая миниатюра, психологический рассказ — в творчестве Р. Овсепяна, А. Айвазяна, М. Галшояна, В. Петросяна. Поэзия продолжает национальные художественные традиции (Г. Сарухан, О. Григорян), осваивает модернистские принципы, пространство мировой литературы (Д. Ованес, А. Арутюнян, Э. Эдоян).
1990-е гг. характеризуются оригинальным видением мира, поиском нетрадиционных средств выразительности, документальной реалистичностью отображения действительности, вниманием к внутреннему миру современного человека, скрытым мотивам его поведения. Многие авторы категоричны в своем отмежевании от классических традиций, в применении новейших способов изображения человека и мира. Появляется свой «человек из подполья» — индивид, порвавший с обществом. Образ становится более «физиологичным», вскрываются темные стороны человеческой души. Литература как бы старается «пробовать на вкус» все средства литературного арсенала. Исторический фон — война в Карабахе, коренная перестройка общественного устройства — подаются в подчеркнуто неромантическом тоне.
Ведущие авторы этого поколения: прозаики Гурген Ханджян, Левон Хечоян, Варужан Айвазян, Самвел Мкртчян, поэты Виолет Григорян, Марине Петросян.
В жанре драматургии работают старые мастера (Агаси Айвазян) и новые, но уже получившие признание (Давид Мурадян, Карине Ходикян). Особое значение приобретает публицистика.
..
During the Great Patriotic War, publicism by Avetik Isahakyan and Derenik Demirchyan, historian Joseph Orbeli, essays by frontline writer Hrachya Kochar, heroic ballads by G. Saryan, patriotic poems by frontline writers T. Guryan, G. Boryan, A. Sagiyan, R. Hovhannisyan, historical novels by V. Khechumyan were popular.
Post-war years were marked by works in the genre of historical novel (D. Demirchyan, S. Zoryan, N. Zaryan), philosophical poetry (Hovhannes Shiraz), the genres of social novel (H. Kochar, G. Sevunts, S. Alajajyan, A. Siras, Kh. Dashtents), adventure literature (V. Ananyan) were actively developed.
In the 1950s and 1960s the leading genre was poetry, especially the works of Hovhannes Shiraz, Silva Kaputikyan, Sarmen, A. Sagiyan, R. Hovhannisyan, V. Davtyan, P. Sevak, M. Margaryan, R. Davoyan.
The poem by Paruyr Sevak «The Unceasing Bell Tower» (1959), a lyrical and epic work about the Armenian Genocide, is one of the notable phenomena for this period. Sevak introduced new forms of rhythmical verse, demonstrating the complex inner world of a modern human.
In the 1970s, the genre of stories undergoes new developments - lyrical miniature, psychological story - in the works of R. Hovsepyan, A. Ayvazyan, M. Galshoyan, V. Petrosyan. Poetry continues national artistic traditions (G. Sarukhan, O. Grigoryan), mastering modern principles, and taking its place in the world literature (D. Hovhannes, A. Harutyunyan, E. Edoyan).
The 1990s are characterized by an original vision of the world, search for unconventional means of expressiveness, documentary realism of mapping reality, attention to the inner world of the modern human, hidden motives of his behavior. Many authors are categorical in their dissociation from classical traditions, in applying the newest methods of depicting the human and the world. A new image of «an underground person» appears – an individual who broke his ties with society. The image becomes more «physiological», the dark sides of the human soul are revealed. Literature tries all the means of the literary arsenal. The historical background - the war in Karabakh, the fundamental restructuring of the social system - is presented in an emphatically unromantic tone.
The leading authors of this generation are as follows: prose writers Gurgen Khanjyan, Levon Hechoyan, Varuzhan Ayvazyan, Samvel Mkrtchyan, poets Violet Grigoryan, Marina Petrosyan.
In the genre of drama, old masters (Aghasi Ayvazyan) as well as new ones, who have already received recognition (David Muradyan, Karine Khodikyan) work and create. Journalism acquires particular importance during this period.
..
Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին տարածված և պահանջված էին Ավետիք Իսահակյանի, Դերենիկ Դեմիրճյանի, պատմաբան Հովսեփ Օրբելու հրապարակոախոսությունը, առաջագծի գրող Հրաչյա Քոչարի ակնարկները, Գ. Սարյանի հերոսական բալլադները, Տ. Գուրյանի, Գ. Բորյանի, Ա . Սագիյանի, Ռ. հովհաննիսյանի հայրենասիրական քնարերգությունը, Վ. Խեչումյանի պատմավեպերը:
Հետպատերազմյան տարիները նշանավորվեցին պատմավեպի (Դ. Դեմիրճյան, Ստ. Զորյան, Ն. Զարյան), փիլիսոփայական բանաստեղծության (Հովհաննես Շիրազ) ժանրերում ստեղծագործությունների առատությամբ, սոցիալ-կենցաղային (Հ. Քոչար, Գ. Սևունց, Ս. Ալաջաջյան, Ա . Սիրաս, Խ. Դաշտենց), արկածային գրականության (Վ. Անանյան) ժանրերի մշակմամբ: Դրամատուրգիայում բավականին մեծ հաջողություն ունեցան կատակերգությունները (Ն. Զարյան) և դրամաները (Գ. Բորյան):
1950-60-ականներին առաջատար ժանր է դառնում պոեզիան, մասնավորապես՝ Հովհաննես Շիրազի, Սիլվա Կապուտիկյանի, Սարմենի, Ա . Սագիյանի, Ռ. Հովհաննիսյանի, Վ. Դավթյանի, Պ. Սևակի, Մ. Մարգարյանի, Ռ. Դավոյանի ստեղծագործությունները:
Պարույր Սևակի «Ալռելի զանգակատունը» (1959) Հայոց ցեղասպանության մասին լիրիկա-էպիկական ստեղծագործություն է, որը նշանակալից երևույթ է այս ժամանակաշրջանի համար: Սևակը ներմուծեց բանաստեղծական նոր ձև՝ անհանգ բանաստեղծություններ և ցույց տվեց ժամանակակից մարդու բարդ ներաշխարհը:
1970-ականների պատմվածքը ենթարկվում է ժանրային նոր մշակումների, ի հայտ են գալիս քնարերգական մանրապատումներ, հոգեբանական պատմության ժանրը Ռ. Հովսեփյանի, Ա. Այվազյանի, Մ. Գալշոյանի, Վ. Պետրոսյանի ստեղծագործություններում: Պոեզիան շարունակում է ազգային գեղարվեստական ավանդույթները (Գ. Սարուխան, Օ. Գրիգորյան), յուրացնում է ժամանակակից սկզբունքներ և հայտնվում համաշխարհային գրականության հարթակում (Դ. Հովհաննես, Ա. Հարությունյան, Է. Էդոյան):
1990-ականների գրականությանը բնորոշ են աշխարհի յուրահատուկ ընկալումը, արտահայտչականության ոչ ավանդական միջոցների որոնումը, իրականության փաստագրական արտացոլումը, ժամանակակից մարդու ներաշխարհին, նրա պահվածքի սքողված շարժառիթներին ուղղված ուշադրությունը, բացահայտումը: Շատ հեղինակներ բավականին կատեգորիկ են դասական ավանդույթներից խուսափելու և մարդուն և աշխարհը պատկերելու նոր միջոցների կիրառման հարցում: Հայտնվում է այսպես կոչված «ընդհատակյա մարդու» կերպարը՝ անհատ, ով խզել է կապը հասարակության հետ: Այս կերպարը դառնում է ավելի ու ավելի ֆիզիոլոգիական, բացահայտվում են մարդկային հոգու մութ անկյունները: Գրականությունը սկսում է փորձել և գործի դնել գրական բոլոր հնարավոր արտահայտչամիջոցները: Պատերազմը Արցախում՝ որպես պատմական հետնաբեմ, հասարակության արմատական վերափոխում, ներկայացվում է ընդգծված ոչ ռոմանտիկական տոնով:
Այս սերնդի առաջատար հեցինակներ են արձակագիրներ Գուրգեն Խանջյանը, Լևոն Խեչոյանը, Վարուժան Այվազյանը, Սամվել Մկրտչյանը, բանաստեղծներ Վիոլետ Գրիգորյանը, Մարինե Պետրոսյանը:
Դրամատուրգիայի ժանրում ստեղծագործում են ինչպես հին վարպետները (Աղասի Այվազյան), այնպես էլ նոր՝ Դավիթ Մուրադյանը, Կարինե Խոդիկյանը: Հատուկ նշանակություն է ձեռք բերում հրապարակախոսությունը:
....
