Армения занимает одно из первых мест в мире по количеству видов растений на единицу площади — свыше 100 видов на 1 км². И это вполне логично, ведь в Армении сосредоточены 6 климатических зон. Магистрант АГПУ имени Хачатура Абовяна Корюн Оганян составил словарь фитонимов растений с армянскими наименованиями, которым поделился с Армянским музеем Москвы.

Флора Армении отличается богатством плодовых, ягодных, лекарственных, эфиромасличных, медоносных, красильных, декоративных, а также содержащих дубильные и смолистые вещества видов хозяйственного значения. Практическое и научное значение приобретает агробиоразнообразие, где особое место занимают сородичи злаковых — ценный генетический фонд пшеницы (Triticum), эгилопса (Aegilops), ячменя (Hordeum), ржи (Secale) и другие.

Армянское нагорье с незапамятных времен славилось развитием земледелия, что подтверждается историческими данными и археологическими раскопками (V в. до н. э.). В республике растет около 3500 видов растений из 150 семейств, из которых около 108 видов — это эндемики, которые встречаются только в Армении.

На северо-востоке страны распространены широколиственные леса — дуб, бук, тис ягодный, на юго-востоке — более ксерофильные дубовые леса. Для равнинных частей Армении характерна степная растительность — ковыль, типчег, тонконог, пырей. На скалистых и каменистых грунтах растут кустарники — миндаль, крушина Палласа, держидерево, трагакантовый астрагал, акантолимон, чистец, тимьян и шалфей.

В Армении находится самая крупная на территории СНГ платановая роща, на которой растет Восточный платан (Platanus orientalis). Роща находится в области Сюник, в долине реки Цав, в пределах Шикахохского заповедника. Она тянется вдоль реки около 15 км и занимает площадь около 120 га.

Латинские научные названия растений служат для обозначения различных классификационных таксонов (рангов) представителей растительного царства, которые имеют международный статус. Наиболее многочисленны названия основных таксонов, то есть названия видов растений, состоящие из названия рода и видового эпитета.

В этой статье рассмотрим видовые эпитеты, которые включают эти наименования: armena, armeniaca, armenus, armeniacus, armenum, armenorum, sevangensis, tigranii, zangezura, araratica, araraticus, erivanensis, hajastana, hajastanicum, hajastanica, aragatzi, araxensis, Urartu, nairica, cilicica, geghartii, geghamensis, gegharkunikensis.

Василек армянский

Centaurea armena Boiss., Centaurea hajastana Tzvelev, Rhaponticoides hajastana (Tzvelev) M.V.Agab. & Greuter

Տերեփուկ հայկական

Армянский василек — крепкое многолетнее растение, которое растет в Европе, Азии и Средиземноморье. Он также известен как «гигантский василек». Большие желтые цветы и основание напоминают цветы чертополоха. Растения образуют группы толстых, жестких, покрытых листвой стеблей, на конце которых расположены цветы.

Армянские васильки довольно легко выращивать, если создать надлежащие условия. Растения нуждаются в полном солнце и не переносят умеренно влажных условий. С другой стороны, они устойчивы как к засухе, так и к жаре. Они легко самосевятся, если их семенные коробочки разломать, а семена перераспределить. Семена сажают весной, когда минует угроза заморозков. Их нужно посадить на глубину в 1 дюйм — тогда они прорастут менее чем через 2 недели. Расстояние между взрослыми растениями должно составлять не менее 18 дюймов.

Дуб армянский, дуб понтийский

Quercus armeniaca Kotschy

Կաղնի հայկական

В природе деревья этого вида можно встретить всего в нескольких местах — в западной части Закавказья, где дубы растут в горах, и в северо-восточной части Турции. Чаще такие деревья наблюдаются на высоте более 2000 метров в горах. Они растут либо на глинистой почве, либо на почве, состоящей из известняка. На другом грунте армянский дуб не будет расти.

Деревья этого вида также растут в Северном Закавказье, на Понтийском хребте, горах Луизианы, а также на западе Грузии, где их тоже можно найти только в горах. Растут деревья на высоте 1350-2150 метров.

В тех странах, где растет много армянских дубов, люди используют это дерево вместо праздничной новогодней елки. Практически во всех европейских странах дуб армянский выращивается как декоративное растение. Ценится за листья неклассического силуэта и оригинальные плоды. Понтийский дуб также используют для изготовления бочек, в которых хранят армянский коньяк.

Алтей армянский

Althaea armeniaca Ten.

Տուղտ հայկական

Корни алтея армянского нашли применение в медицине. Они богаты органическими кислотами, слизями и витаминами группы В. Препараты, созданные на его основе, назначают при заболеваниях верхних дыхательных путей в качестве отхаркивающего средства, а также при гастритах и язвах как обволакивающее, противовоспалительное средство.

Корень армянского алтея внешне схож с корнем лекарственного алтея, но отличается в изломе большей волокнистостью. Корни этого вида содержат те же биологически активные вещества, найденные корнях алтея лекарственного.

Лилия армянская

Lilium armenum (Miscz. ex Grossh.) Manden.

Շուշան հայկական

Лилия армянская представляет собой однодольное многолетнее луковичное растение, принадлежащее семейству Лилейные из рода Лилии. Это красивоцветущее декоративное растение, достигающее 1 метра в высоту. На длинном прямостоячем опушенным белесыми ворсинками цветоносе растет множество гладких клиновидных листьев темно-зеленого оттенка. Разноразмерная листва расположена в очередном порядке по всей длине стебля.

Пастернак армянский

Pastinaca armena Fisch. & C.A.Mey

Ստեպղին հայկական

Пастернак армянский встречается в горах Кавказа. Растет на субальпийских и альпийских лугах, на полянах, в горных лесах до высоты 3000 метров. Пастернак армянский представляет собой род травянистых растений. Его можно встретить в дикорастущем виде, но в некоторых странах они также культивируются. Корни некоторых представителей этого рода используются для приготовления супов, салатов и других блюд. Из листьев растения также делают спрей от насекомых.

В плодах содержится эфирного масла с запахом октилового спирта. Плоды испытаны и одобрены в качестве пряности при обработке рыбы.

Армянский огурец, тарра, змеевидная дыня

Cucumis melo subsp. melo var. flexuosus, armenian cucumber (Aust.)

Հայկական վարունգ

Эта экзотическая бахчевая культура семейства тыквенных, являющаяся гибридом огурца и дыни, имеет сладковатый вкус и приятный дынный аромат. Внутри огурца полностью отсутсвует воздушная полости. Завезенный из Армении в Италию в 1400-х годах, хрустящий огурец остается сладким, даже когда плод крупный.

Полный словарь фитонимов:

1. Абрикос обыкновенный

Armeniaca vulgaris Lam., Prunus armeniaca L., Amygdalus armeniaca (L.) Dumort.

Ծիրանենի սովորական

2. Абрикос маньчжурский, Абрикос манчжурский
Armeniaca mandshurica (Maxim.) Skvortsov, Prunus armeniaca var. mandshurica Maxim.,
Prunus mandshurica (Maxim.) Koehne
Ծիրանենի մանչժուրյան

3. Абрикос сибирский

Armeniaca sibirica (L.) Lam., Prunus armeniaca var. sibirica (L.) K. Koch, Prunus sibirica L.

Սիբիրյան ծիրան

4. Абрикос муме, муме армянская, абрикос японский, слива муме, слива японская

Armeniaca mume Siebold

Ծիրանենի հայկական

5. Акантолимон армянский

Acantholimon armenum Boiss. & Huet

Ոզնաթուփ հայկական

6. Али́ссум армянский, каменник армянский, бурачок армянский

Alyssum armenum Boiss.

Վառվռուկ հայկական

7. Алтей армянский

Althaea armeniaca Ten.

Տուղտ հայկական

8. Астрагал севанский

Astragalus sevangensis Grossh., Astragalus canescens auct., Astragalus leonidae Manden.

Գազ սևանի

9. Астрагал ереванский

Astragalus erivanensis Bornm. & Woronow

Երևանյան գազ

10. Баклажа́н, паслен темноплодный,

Solanum melongena L.
Բադրիջան, սմբուկ, հայկական վարունգ

11. Батлачо́к армянский, лисохвост армянский, батлачик армянский, лисохво́стник армянский, ли́сий хвост армянский, алопеку́рус армянский

Alopecurus armenus (С. Koch) Grossh, Alopecurus arundinaceus ssp. armenus (C. Koch) Tzvelev, Alopecurus pratensis γ. armenus C. Koch

Աղվեսագի հայկական

12. Бедренец армянский

Pimpinella armena Schischk.,Pimpinella cappadocica auct.

Քոշխոտ հայկական

13. Безвременник зангезурский

Colchicum zangezurum Grossh.

Շնդեղ Զանգեզուրի

14. Бескильница севанская

Puccinellia sevangensis Grossh.,

Atropis sevangensis (Grossh.) V.I. Krecz., Puccinellia distans ssp. sevangensis (Grossh.) Tzvelev

Պուչենելիա սևանի

15. Бессмертник армянский, цмин армянский

Helichrysum armenium (Fisch. & C.A.Mey.) DC.

Անթառամ հայկական

16. Бодяк армянский

Cirsium armenum DC.

Գեղավեր հայկական

17. Боярышник армянский

Crataegus ×armena Pojark.

Սզնի հայկական

18. Боярышник зангезурский

Crataegus ×zangezura Pojark.

Սզնի Զանգեզուրի

19. Бузина Тиграна

Sambucus tigranii Troitsky

Կտտկենի Տիգրանի

20. Бунхозия армянская

Bunchosia armeniaca (Cav.) DC.

Բունքոզիա հայկական

21. Бурачок айастанский

Alyssum hajastanum V.E. Avet.

Վառվառուկ հայաստանյան

22. Бурачок армянский

Alyssum armenum Boiss.

Վառվառուկ հայկական

23. Вайда араратская

Isatis kozlowskyi Grossh.,Isatis araratica Rupr.

Լրջուն արարատյան

24. Вайда севанская

Isatis sevangensis N. Busch

Լրջուն սևանի

25. Валериана армянская, валериана Гроссгейма

Valeriana armena P.A. Smirn., Valeriana grossheimii Worosch., Valeriana armena ssp. grossheimii (Worosch.) Worosch.

Կատվախոտ հայկական, կատվախոտ Գրոսհեյմի

26. Василек айастанский, василек хаястанский

Rhaponticoides hajastana (Tzvelev) M. V. Agab. & Greuter, Centaurea hajastana Tzvelev

Տերեփուկ հայաստանյան

27. Василек армянский

Centaurea armena Boiss.

Տերեփուկ հայկական

28. Василек ереванский, псефеллюс ереванский

Psephellus erivanensis Lipsky

Տերեփուկ երևանյան

29. Вероника армянская

Veronica armena Boiss.et Huet.

Բերենիկե հայկական

30. Весенник киликийский, эрантис киликийский

Eranthis cilicica Schott & Kotschy

Էրանթիս գարնանային

31. Вечерница армянская, вечерница Воронова, вечерница Мейера

Hesperis armena Boiss., Hesperis buschiana Tzvelev, Hesperis voronovii N. Busch, Hesperis armena auct. p.p., Hesperis caucasica Rupr., p.p., Hesperis matronalis ssp. voronovii (N. Busch) P.W. Ball, Hesperis meyeriana (Trautv.) N. Busch, Hesperis sylvestris auct. p.p.

Երեկորնիկ հայկական

32. Герань псилостемон. армянская герань,герань мелкотычинковая

Geranium armenum Boiss., geranium psilostemon, geranium armenum var. albowii Lipsky ex Woronow, geranium backhousianum Boiss. ex Woronow, geranium gerardi André, geranium lambertii var. backhousianum Boiss. ex H.Hara

Խորդենի հայկական

33. Головчатка армянская

Cephalaria armeniaca Bordz.

Զիվան հայկական

34. Голубушка армянская

Oxytropis armeniaca Sosn. ex Mulk.

Գառնառվույտ հայկական

35. Гонгора армянская

Gongora armeniaca

Գոնգորա հայկական

36. Горошек армянский, вика армянская, горошек анатолийский

Vicia hajastana Grossh., Vicia anatolica Turrill

Արտիճ (սիսեռիկ) հայկական

37. Гребенщи́к араратский, гребенщик Кочи, гребенщик тонколепестный

Tamarix araratica L., Tamarix araratica (Bunge) Gorschk., Tamarix leptopetala Bunge

Կարմրան Արարատի

38. Груша айастанская

Pyrus hajastana Mulk.

Տանձ հայաստանյան

39. Груша зангезурская

Pyrus zangezura Maleev

Տանձենի Զանգեզուրի

40. Гунделия арагацкая

Gundelia aragatsi Vitek, Fayvush, Tamanian & Gemeinholzer

Կանգար արագածի

41. Гунделия армянская

Gundelia armeniaca Nersesian

Կանգար հայկական

42. Дельфиниум араратский, живокость араратская

Delphinium araraticum (N. Busch) Grossh., Delphinium tomentellum var. araraticum N. Busch

Ոջլախոտ արարատյան

43. Дендробиум армянский

Dendrobium armeniacum Schltr., Dendrobium armeniacum P.J.Cribb

Դենդրոբիում հայկական, խոլորձ դենդրոբիում հայկական

44. Деревей армянский

Achillea armenorum Boiss. & Hausskn.

Հազարատերևուկ հայկական

45. Дрок армянский

Genista armeniaca Spach, Genista albida Willd.

Օրոճ հայկական

46. Дуб понтийский, дуб армянский

Quercus pontica K. Koch, Quercus pontica (Armenian oak, Pontine oak)

Կաղնի հայկական, կաղնի պոնտիական

47. Ежевика армянская

Rubus armeniacus Focke

Մոռենի հայկական

48. Желтушник узколистный, желтушник Федорова

Erysimum leptophyllum (M. Bieb.) Andrz., Erysimum feodorovii M. Kassumov, Erysimum hajastanum Wissjul. & Bordz.

Ձագախոտ հայաստանյան, ձագախոտ նեղատերև

49. Желтушник армянский

Erysimum armeniacum (Sims) J. Gay

Ձագախոտ հայկական

50. Житнякопырей айастанский

Agrotrigia hajastanica (Tzvelev) Tzvelev, Agropyron hajastanicum Tzvelev

Ագրոտրիգիա հայաստանյան

51. Журавельник армянский, аистник армянский

Erodium armenum (Trautv.) Woronow

Արագլախոտ հայկական

52. Заразиха армянская

Orobanche armena Tzvelev

Ճրագախոտ հայկական

53. Заразиха киликийская, фелипанхе киликийская,

Phelipanche cilicica (G. Beck) Soják, Orobanche cilicica G. Beck

Ճրագախոտ կիլիկյան

54. Звездовка большая, астранция большая, астранция наибольшая, звездовка наибольшая

Astrantia maxima Pall.,Transcaucasia armenia M. Hiroe

Աստղաբույս մեծ, աստղաբույս հայկական

55. Зверобой армянский

Hypericum armenum Jaub. & Spach

Սրոհունդ հայկական

56. Золота́рник армянский

Solidago armena Kem.-Nath. ex Grossh., Solidago virgaurea subsp. armena (Grossh.) Greuter

Ոսկեշիվ հայկական, ամրենի հայկական, ոսկեփունջ հայկական

57. Ива трехтычинковая, ива Медведева, ива миндалелистная, ива миндальная, белолоз, белотал

Salix triandra L., Salix amygdalina L., Salix armena Schischk., Salix medwedewii Dode, Salix subfragilis auct., Salix triandra ssp. amygdalina (L.) Masam.

Ուռենի եռառէջ, ուռենի հայկական

58. Ива armeno-rossica

Salix armeno-rossica A.K. Skvortsov

Ուռենի armeno-rossic

59. Истод Урарту

Polygala urartu Tamamsch.

Կաթնախոտ ուրարտական

60. Кальвитимела армянская, кальвитимела абрикосово-желтая

Calvitimela armeniaca (DC.) Hafellner

Կալվիտիմելա հայկական

61. Катаброзочка араратская

Catabrosella araratica (Lipsky) Tzvelev, Catabrosa araratica Lipsky, Colpodium araraticum (Lipsky) Woronow, Colpodium fibrosum var. araraticum (Lipsky) Woronow ex B. Fedtsch., Hyalopodium araraticum (Lipsky) Röser & Tkach

Կոլպոդիում արարատյան

62. Катран армянский

Crambe armena N.Busch

Ծովակաղամբ հայկական

63. Кендырь армянский

Trachomitum armenum (Pobed.) Pobed., Apocynum armenum Pobed., Apocynum venetum var. ellipticifolium Bég. & Belosersky, Poacynum armenum (Pobed.) Mavrodiev, Laktionov & Yu.E. Alexeev, Trachomitum venetum ssp. armenum (Pobed.) Rech. f. Trachomitum venetum ssp. ellipticifolium (Bég. & Belosersky) Woodson

Շնամեռուկ հայկական

64. Кизил киликийский

Cornus cilicica Wangerin

Հոն կիլիկյան

65. Кизильник армянский

Cotoneaster armenus Pojark.

Չմենի հայկական

66. Клевер волосистоголовый

Trifolium trichocephalum M. Bieb., Trifolium trichocephalum ssp. armenum Chalilov, Trifolium trichocephalum ssp. sarikamischense Chalilov

Երեքնուկ մազմզոտագլուխ

67. Ковыль Гегаркуна, ковыль араксинский

Гибрид Stipa caucasica Schmalh. × Stipa pulcherrima K. Koch, Stipa araxensis Grossh

Փետրախոտ (սմբուլ) գեղարքունիքյան, փետրախոտ արաքսյան

68. Ковыль Эренберга

Stipa ehrenbergiana Trin. & Rupr., Stipa armeniaca P.A. Smirn.

Փետրախոտ հայկական, փետրախոտ Էրենբերգի

69. Козелец армянский, ножкосемянник армянский

Scorzonera armeniaca (Boiss. & A. Huet) Boiss.

Խինձ հայկական

70. Козелец арагацский

Scorzonera aragatzi Kuth., Pseudopodospermum aragatzi (Kuth.) Kuth.

Խինձ արագածի

71. Козлобородник армянский, козлобородник абрикосово-желтый

Tragopogon armeniacus Kuth.

Սինձ հայկական

72. Колокольчик армянский, колокольчик даралагезский, симфиандра армянская, симфиандра даралагезская

Campanula armena Steven, Campanula daralaghezica (Grossh.) Kolak. & Serdyuk., Symphyandra armena (Steven) A. DC. Symphyandra armena ssp. daralaghezica (Grossh.) Fed., Symphyandra daralaghezica Grossh.

Զանգակ հայկական

73. Колокольчик зангезурский, симфиандра зангезурская

Campanula zangezura (Lipsky) Kolak. & Serdyuk. / Symphyandra zangezura Lipsky

Զանգեզուրի զանգակ

74. Копеечник армянский

Hedysarum armenum Boiss. & Tchich.

Կուրկուրան հայկական

75. Коровяк армянский, коровяк айастанский, коровяк гаястанский

Verbascum hajastanicum Bordz.

Խռնդատ հայկական

76. Коровяк севанский

Verbascum × sevanense Hub.-Mor.

Խռնդատ սևանի

77. Коровяк ереванский

Verbascum erivanicum E. Wulff

Երևանյան խռնդատ

78. Кострец зангезурский

Bromopsis zangezura Ogan.

Ցորնուկ զանգեզուրի

79. Котовник ереванский

Nepeta erivanensis Grossh.

Երևանյան կատվադաղձ

80. Крестовник Лорента

Senecio lorentii Hochst., Iranecio lorentii (Hochst.) C. Jeffrey, Senecio armenius Jaub. & Spach, Senecio pedunculosus Trautv., Turanecio lorentii (Hochst.) Hamzaoglu

Հալևորուկ Լորենթի, Հալևորուկ հայկական

81. Кровохлебка армянская

Sanguisorba armena

Արյունխմիկ հայկական

82. Крылотычиночник армянский, крылотычинник армянский

Aethionema armenum Boiss.

Տղաբերուկ հայկական, բոցաթելուկ հայկական

83. Крупка араратская

Draba araratica Rupr.

Խռուկ արարատյան

84. Кузиния армянская

Cousinia armena Takht

Խոզանափուշ հայկական

85. Кузиния ереванска

Cousinia erivanensis Bornm.

Երևանյան խոզանափուշ

86. Купена восточная, купена кавказская, купена обильноцветковая, купена обильноцветущая

Polygonatum orientale Desf., Convallaria orientalis (Desf.) Poir., Convallaria polyanthema M. Bieb., Polygonatum cilicicum Schott ex Kotschy, Polygonatum polyanthemum (M. Bieb.) Link, Polygonatum polyanthemum (M. Bieb.) A. Dietr.

Սնդրուկ արևելյան, սնդրուկ կիլիկյան

87. Леонтица малая, леонтица армянская, львиноножка армянская

Leontice armeniaca Belanger, Leontice minor Boiss., Leontice leontopetalum ssp. armeniaca (Bél.) Coode, Leontice leontopetalum ssp. minor (Boiss.) Mouterde, Leontice leontopetalum var. minor (Boiss.) Parsa, Leontice minor Boiss.

Առյուծաճանկ հայկական

88. Лен армянский

Linum mucronatum subsp. Armenum, Linum mucronatum assyriacum, Linum mucronatum gypsicola, Linum mucronatum mucronatum, Linum mucronatum orientale, Linum mucronatum pubifolium, Linum mucronatum syriacum

Կտավատ հայկական

89. Лен Алексеенко, лен восточный

Linum armenum (Bordz.) Galushko, Linum mucronatum ssp. armenum (Bordz.) P.H. Davis Linum orientale auct., Linum orientale ssp. armenum Bordz.

Կտավատ արևելյան, կտավատ Ալեքսեենկո

90. Лизея бумажная, лизея армянская

Lisaea papyracea Boiss., Lisaea armena Schischk.

Լիզեա հայկական

91. Ли́лия армянская, лилия однобра́тственная

Lilium armenum (Miscz. ex Grossh.) Manden., Lilium monadelphum subsp. Armenum

Շուշան հայկական

92. Лук киликийский

Allium cilicicum Boiss.

Սոխ կիլիկյան

93. Льня́нка араратская

Linaria araratica Tzvelev

Կտավախոտ արարատյան

94. Льнянка армянская

Linaria armeniaca Chav.

Կտավախոտ հայկական

95. Лютик араратский

Ranunculus araraticus (Rupr.) Grossh. ex Kem.-Nath., Ranunculus acutilobus f. araraticus Rupr., Ranunculus brachylobus ssp. incisilobatus P.H. Davis

Գորտնուկ արարատյան

96. Лядвенец армянский, лотус армянский, лядвенец узкий

Lotus armeniacus Kit Tan & Sorger, Lotus angustissimus L.

Եղջերառվույտ հայկական, եղջերառվույտ նեղատերև

97. Мак армянский, мак Роопа

Papaver armeniacum (L.) DC., Argemone armeniaca L.

Կակաչ հայկական

98. Мак зангезурский

Papaver zangezuricum Mikheev

Կակաչ Զանգեզուրի

99. Манжетка севанская

Alchemilla sevangensis Juz.

Գայլաթաթ սևանի

100. Миндаль наирийский, миндаль наирский

Amygdalus nairica Fed. & Takht.

Նշենի Նաիրյան

101. Миндаль урарту, миндаль ложный-персик

Amygdalus urartu Tamamsch.

Նշենի ուրարտական

102. Минуарция армянская, минуартия армянская, мокричник армянский

Minuartia armena, Sabulina armena (Schischk. ex Ikonn.) Dillenb. & Kadereit

Մինուարցիա հայկական

103. Молодило армянское, молодило гололистное

Sempervivum armenum Boiss. & Huet, Sempervivum glabrifolium Boriss.

Գառնադմակ հայկական

104. Молочай армянский

Euphorbia armena Prokh., Tithymalus marschallianus ssp. armenus (Prokh.) Soják

Իշակաթնուկ հայկական

105. Мордовник восточный

Echinops orientalis Trautv., Echinops araxinus Mulk. Echinops armenus Grossh.

Ոզնագլխիկ հայկական, ոզնագլխիկ արևելյան

106. Мордовник ереванский, мордовник шароголовый, мордовник круглоголовый

Echinops sphaerocephalus L.. Echinops erevanensis Mulk.

Երևանյան ոզնագլխիկ

107. Мордовник закавказский, мордовник Ильина, мордовник севанский

Echinops transcaucasicus Iljin, Echinops iljinii Mulk., Echinops pungens var. transcaucasicus (Iljin) Hedge, Echinops sevanensis Mulk.

Ոզնագլխիկ սևանի

108. Мускари армянский, гадю́чий лук армянский, мыши́ный гиаци́нт армянский

Muscari armeniacum Baker.

Պապլոր հայկական

109. Мухомор армянский

Amanita armeniaca A.E. Wood

Ճանճասպան հայկական

110. Мытник армянский

Pedicularis armena Boiss. & A. Huet

Ոջլադեղ հայկական

111. Мятлик араратский

Poa araratica Trautv, Poa pseudosterilis Galkin Poa versicolor ssp. araratica (Trautv.) Tzvelev

Դաշտավլուկ արարատյան

112. Наголоватка изящная, наголоватка армянская

Jurinea elegans (Steven) DC., Jurinea armeniaca Sosn.

Յուրինյակ հայկական

113. Нонея армянская

Nonea pulla ssp. armeniaca (Kusn.) Soó, Nonea pulla var. armeniaca Kusn.

Բորոտիկ հայկական

114. Нори́чник Ольги, норичник армянский

Scrophularia armeniaca Bordz., Scrophularia olgae Grossh.

Խլածաղիկ հայկական, խլածաղիկ Օլգայի

115. Овсец армянский

Helictotrichon armeniacum (Schischk.) Grossh., Avena armeniaca Schischk., Avenastrum armeniacum (Schischk.) Roshev., Avenochloa armeniaca (Schischk.) Holub, Avenula armeniaca (Schischk.) Holub, Helictochloa armeniaca (Schischk.) Romero Zarco

Տիվարսակ հայկական

116. Армянский огурец, дыня змеевидная, тарра

Cucumis melo var. Flexuosus (L.) Naudin.

Հայկական վարունգ

117. Однозернянка араратская

Triticum araraticum

Վայրի ցորեն արարատյան, վայրի երկհատիկ ցորեն, վայրի հաճար

118. Одуванчик армянский

Taraxacum armeniacum Schischk.

Խատուտիկ հայկական

119. Окопник айастанский

Symphytum hajastanum Gvin.

Քարխոտ հայաստանյան

120. Окопник армянский, окопник шершавый, окопник жесткий, окопник шероховатый

Symphytum asperum Lepech., Symphytum armeniacum Buckn., Symphytum asperum var. armeniacum (Buckn.) Kurtto, Symphytum hajastanum Gviniashvili

Քարխոտ հայկական

121. Онопордум армянский, онопордум снежно-белый, онопордум Фрика, татарник армянский

Onopordum armenum Grossh., Onopordum candidum auct., Onopordum frickii Tamamsch.

Կառ հայկական

122. Оносма армянская, оносма щетинистая

Onosma armeniaca Klokov ex Popov, Onosma setosa Ledeb.

Իշհոտոտ հայկական

123. Опопанакс персидский

Opopanax persicus Boiss., Opopanax armeniacus Bordz., Peucedanum armeniacum (Bordz.) M. Hiroe

Ճավշիր պարսկական, ճավշիր հայկական

124. Осот араратский

Sonchus araraticus Nazarova & Barsegyan

Կաթնբեկ արարատյան

125. Остролодочник армянский, остролодка армянская

Oxytropis armeniaca Sosn. ex Mulk.

Գառնառվույտ հայկական

126. Очанка севанская

Euphrasia sevanensis Juz.

Ակնախոտ սևանի

127. Пальчатокоренник армянский, пальцеко́рник армянский, дактилори́за армянская

Dactylorhiza armeniaca Hedrén, Dactylorhiza euxina ssp. armeniaca (Hedrén) Kreutz Պիսակավոր խոլորձ հայկական

128. Пастернак армянский

Pastinaca armena Fisch. & C.A.Mey

Ստեպղին հայկական

129. Пафиопедилюм абрикосоподобный, пафиопедилум абрикововый, венерин башмачок армянский

Paphiopedilum armeniacum S.C. Chen & F.Y. Liu

Չմշկածաղիկ հայկական

130. Пижма армянская

Tanacetum armenum (DC.) Sch.Bip.

Լվածաղիկ հայկական

131. Пихта киликийская

Abies cilicica (Antoine & Kotschy) Carrière, Pinus cilicica Antoine & Kotschy

Եղևին կիլիկիական

132. Повилика араратская

Cuscuta araratica Butkov, Cuscuta epithymum ssp. araratica (Butk.) R.Kam.

Գաղձ արարատյան

133. Подковник одностручковый армянский

Hippocrepis unisiliquosa ssp. armena Lassen

Ձիապայտի պատիճավորհայկական

134. Подмаре́нник армянский

Galium armenum Schanzer

Մակարդախոտ հայկական

135. Подмаренник севанский, крестообразник севанский

Cruciata sevanensis (Pobed.) Pobed., Galium sevanense Pobed.

Մակարդախոտ սևանի

136. Подснежник киликийский

Galanthus cilicicus Baker

Ձնծաղիկ հայկական, գալանտուս հայկական (ձմեռնածաղիկ, սպիտակածաղիկ, արանգ-պարանգ)

137. Полба волжская, эммер, двузернянка, полба, полуполба, полба армянская

Triticum dicoccum Schrank., Triticum armeniacum (Stolet.) Nevski

Աճար, էմեր, աճար հայկական, հաճար, ցորեն երկհատիկ

138. Полы́нь армянская, полынь Маршалла, полынь араратская, полынь Сосновского

Artemisia armeniaca Lam., Artemisia araratica Krasch., Artemisia sosnowskyi Krasch. & Novopokr.

Օշինդր հայկական, օշինդր արարատյան

139. Поповник севанский, пиретрум севанский

Pyrethrum sevanense Sosn.

Լվածաղիկ սևանի

140. Поповник Комарова, пижма зангезурская, пиретрум Комарова

Pyrethrum komarovii Sosn., Tanacetum zangezuricum Chandjian

Լվածաղիկ Զանգեզուրի

141. Пра́нгос армянский

Prangos armena Kotschy & Boiss.

Գելի բոխի հայկական

142. Проле́ска армянская

Scilla armena Grossh.

Մկնասոխ հայկական

143. Проломник армянский

Androsace armeniaca Duby

Առնասպար հայկական

144. Просвирник армянский, просвирняк армянский

Malva armeniaca Iljin, Axolopha aegyptia Alef., Malva aegyptia var. armeniaca (Iljin) Pakravan,

Փիփերթ հայկական

145. Простре́л армянский

Pulsatilla armena (Boiss.) Rupr., Anemone armena Boiss., Anemone albana ssp. armena (Boiss.) Smirn., Pulsatilla albana ssp. armena (Boiss.) Aichele & Schwegler, Pulsatilla violacea ssp. armena (Boiss.) Luferov, nom. superfl.

Քնախոր հայկական

146. Птицемлечник армянский

Ornithogalum hajastanum Agapova

Աստղաշուշան հայկական

147. Пузырник армянский

Colutea armena Boiss. & A. Huet, Colutea cilicica

Պայթակենի հայկական

148. Пузырник киликийский, пузырник древовидный киликийский

Colutea cilicica Boiss. & Balansa, Colutea arborescens ssp. cilicica (Boiss. & Bal.) Ponert

Պայթակենի կիլիկյան

149. Пустынница армянская

Eremogone armeniaca (Boiss.) Holub

Էրեմոգոնե հայկական

150. Пустынноколосник армянский

Phlomoides laciniata (L.) Kamelin & Makhm., Clueria laciniata (L.) Raf., Eremostachys hajastanica Sosn. ex Grossh., Eremostachys iberica Vis., Eremostachys laciniata (L.) Bunge, Phlomis laciniata L., Phlomoides hajastanica (Sosn. ex Grossh.) Kamelin & Makhm.

Մենախոտ հայկական

151. Пшени́ца араратская

Triticum araraticum Jakubz, Triticum dicoccum ssp. asiaticum Vav. p.p., Triticum dicoccum ssp. euroum Flaksb., Triticum armeniacum (Stolet.) Nevski,

Ցորեն արարատյան

152. Пшеница Урарту

Triticum urartu Thum. ex Gandilyan, Crithodium urartu (Thum.) Á. Löve, Triticum boeoticum ssp. urartu (Thum.) V. Dorof., Triticum michaelii Zhuk., Triticum monococcum ssp. michaelii Fed. & Takht. ex Zhuk., Triticum monococcum ssp. urartu (Thum.) A. & D. Löve

Ցորեն Ուրարտու, վայրի ուրարտական ցորեն

153. Пырей армянский

Elytrigia armena (Nevski) Nevski, Agropyron armenum Nevski, Elytrigia armena, Elytrigia stipifolia ssp. armena (Nevski) Tzvelev, Pseudoroegneria armena (Nevski) Á. Löv

Սեզ հայկական

154. Резуха армянская

Arabis carduchorum Boiss.. Arabis armena N. Busch, Arabis armena N.Busch

Արաբախոտ հայկական

155. Роза Казаряна

Rosa kazarjanii Sosn.

Վարդ Ղազարյանի

156. Ромашка севанская

Matricaria sevanensis (Manden.) Rauschert

Երիցուկ սևանի

157. Рябина армянская

Sorbus armeniaca Hedl., Hedlundia armeniaca (Hedl.) Mezhenskyj, Pyrus armeniaca (Hedl.) M.F. Fay & Christenh.

Արոսի հայկական

158. Рябина айастанская, рябина хаястанская

Sorbus hajastana Gabrieljan, Pyrus hajastana (Gabrieljan) M.F.Fay & Christenh.

Արոսի հայաստանյան

159. Ря́бчик армянский

Fritillaria armeniaca

Արքայապսակ հայկական

160. Самерария армянская, самерария двузубчатая

Sameraria armena (L.) Desv., Isatis armena L., Sameraria bidentata Botsch.

Առնալրջուն հայկական

161. Сесле́рия араратская

Sesleria araratica Kit Tan

Սեսլերիա արարատյան, մորախոտ արարատյան

162. Симфиандра армянская, колокольчик армянский, колокольчик даралагезский, симфиандра даралагезская

Symphyandra armena A.DC. = Campanula armena Steven

Զանգակ հայկական

163. Ске́рда армянская

Crepis armena Froel.

Թևատուփիկ հայկական

164. Смирновидка армянская, Смирновидка Оше

Smyrniopsis aucheri Boiss., Smyrniopsis armena Schischk.

Սմիռնիոպսիս հայկական

165. Смолевка араратская

Silene araratica Schischk., Silene armena Boiss.

Ծվծվուկ արարատյան

166. Смолевка армянская

Silene armena Boiss.

Ծվծվուկ հայկական

167. Смородина армянская

Ribes armenum Pojark.

Հաղարջենի հայկական

168. Сокирки армянские

Consolida armeniaca (Stapf ex Huth) F.C.Schrad., Delphinium armeniacum

Դլփնածաղիկ հայկական (դլփնակ, դլփնածաղիկ, պարտիզաց դլփնայկ, խաղողախոտ, հալվորիկ)

169. Сосна армянская, сосна крючковатая, Сосна Коха, Сосна крючковидная, Сосна Сосновского

Pinus sylvestris ssp. hamata (Steven) Fomin, Pinus armena K. Koch, Pinus hamata (Steven) Sosn., Pinus kochiana Klotzsch ex K. Koch, Pinus sosnowskyi Nakai, Pinus sylvestris var. hamata Steven, Pinus sylvestris ssp. kochiana (Klotzsch ex K. Koch) Eliçin

Սոճի հայկական, շամի հայկական

170. Татарник армянский, онопордум армянский,онопордум снежно-белый, онопордум Фрика

Onopordum armenum Grossh., Onopordum candidum auct., Onopordum frickii Tamamsch.

Կառ հայկական

171. Тернослива армянская

Prunus armenioides Liegel

Մամխասալորենի հայկական

172. Тимьян армянский, тимьян холмовой, чабрец армянский, чабрец холмовой, чабрец холмовый, чебрец холмовой

Thymus collinus M. Bieb., Thymus armeniacus Klokov & Des.-Shost., Thymus deflexus Klokov, Thymus perplexus Klokov, Thymus terekensis Klokov

Ուրց հայկական

173. Тимьян араратский

Thymus ararati-minoris Klok. & Des.-Shost.

Ուրց արարատյան

174. Тминоножка армянская

Grammosciadium armenum (Bordz.) Schischk.

Քեմոնոտիկ հայկական

175. Томантея замечательная

Tomanthea spectabilis (Fisch. & C.A. Mey.) Takht., Centaurea spectabilis (Fisch. & C.A. Mey.) Sch. Bip., Phaeopappus araneosus Boiss., Phaeopappus armenus Jaub. & Spach, Phaeopappus microlophus Boiss.,Phaeopappus spectabilis (Fisch. & C.A. Mey.) Boiss., Psephellus spectabilis Fisch. & C.A. Mey.,Tomanthea araneosa (Boiss.) Takht.

Տոմանթեա հիանալի, Տոմանթեա հայկական

176. Трехреберник севанский

Tripleurospermum sevanense (Manden.) Pobed., Matricaria sevanensis (Manden.) Rauschert

Եռակողասերմիկ սևանի

177. Тысячелистник армянский

Achillea armenorum Boiss. & Hausskn

Հազարատերևուկ հայկական

178. Тюльпан армянский, Шренка, душистый

Tulipa armena Boiss., Tulipa schrenkii Regel., Tulipa armena f. galatica (Freyn) Raamsd., Tulipa karabachensis Grossh., p.p. excl. typо, Tulipa confusa Gabrieljan

Վարդակակաչ հայկական

179. Ферульник армянский

Ferulago armena (DC.) Bernardi

Նարդեսուկ հայկական

180. Фиалка армянская

Viola armena Boiss. & A. Huet., Viola dehnhardtii Ten.

Մանուշակ հայկական

181. Фломис армянский, зопник армянский

Phlomis armeniaca Willd., Phlomis. nympharum O. Schwarz, Phlomis linearis Boissier & Balansa subsp. anticragi P.H. Davis

Բաղեղ հայկական, խռնդուկ հայկական

182. Цельноли́стник армянский, цельнолистник Буржо, гаплофиллум армянский простолистник армянский

Haplophyllum armenum Spach, Haplophyllum bourgaei Boiss. Haplophyllum ibericum Kem.-Nath.

Կենտատերև հայկական

183. Цмин армянский, бессмертник армянский

Helichrysum armenium (Fisch. & C.A.Mey.) DC.

Անթառամ հայկական, անմեռ ծաղիկ, ոսկարեգ, տիրամոր ծաղիկ

184. Чертополох Термера, чертополох оттянутый

Carduus thoermeri Weinm. , Carduus attenuatus Klok., Carduus leiophyllus Petrovic, Carduus nutans ssp. leiophyllus (Petrovic) Stoj. & Stef., Carduus nutans var. armenus Boiss., Carduus thoermeri ssp. armenus (Boiss.) Kazmi

Տատասկափուշ հայկական

185. Чина армянская, сочеви́чник армянский

Orobus armenus Boiss. & A.Huet, Lathyrus armenus (Boiss. & A.Huet) Celak.

Տափոլոռ հայկական, ճպռուկ հայկական

186. Чисте́ц араксинский

Stachys araxina Kopell.

Աբեղախոտ արաքսյան

187. Шалфей айастанский, шалфей Гроссгейма, шалфей гаястанский

Salvia grossheimii Sosn., Salvia hajastana Pobed.

Եղեսպակ հայաստանյան

188. Шалфей армянский

Salvia armeniaca (Bordz.) Grossh., Salvia staminea auct. p.p.

Եղեսպակ հայկական

189. Шандра севанская

Marrubium goktschaicum Popow

Մեղրածուծ սևանի

190. Шафран гегардский

Crocus geghartii Sosn.

Քրքում գեղարքունիքի

191. Шиповник зангезурский, роза зангезурская

Rosa zangezura Jarosch.

Մասրենի Զանգեզուրի

192. Шлемник араксинский

Scutellaria araxensis Grossh., Scutellaria orientalis ssp. araxensis (Grossh.) Fed

Պնակախոտ արաքսյան

193. Шлемник араратский, шлемник восточный араратский

Scutellaria araratica Grossh., Scutellaria orientalis ssp. araratica (Grossh.) Fed.

Պնակախոտ արարատյան

194. Шлемник севанский, шлемник восточный севанский

Scutellaria sevanensis Sosn. ex Grossh

Պնակախոտ սևանի

195. Шпажник армянский, гладиолус армянский

Gladiolus hajastanicus Gabrieljan

Թրաշուշան հայաստանյան

196. Щавель армянский

Rumex armenus K.Koch

Թրթնջուկ հայկական, ավելուկ

197. Эспарцет армянский, эспарцет айастанский

Onobrychis armena Boiss. & Huet, Onobrychis hajastana Grossh., Onobrychis oxyodonta ssp. armena (Boiss. & Huet) Ponert

Կորնգան հայկական, կորնգան հայաստանյան

198. Юхтриция армянская

Uechtritzia armena Freyn & Sint., Gerbera armena (Freyn & Sint.) Beauverd, Oreoseris armena (Freyn & Sint.) V.A. Funk & J. Wen

Յուխտրիցիա հայկական

199. Ярутка армянская

Neurotropis armena (N. Busch) Czerep., Thlaspi armenum N. Busch, Noccaea platycarpa (Fisch. & C.A.Mey.) Al-Shehbaz

Շնկոտեմ հայկական

200. Ярутка зангезурская

Atropatenia zangezurica (Tzvelev) F.K. Mey., Apterigia zangezurica (Tzvelev) V.I. Dorof., Noccaea zangezurica (Tzvelev) Al-Shehbaz, Thlaspi zangezuricum Tzvelev

Շնկոտեմ Զանգեզուրի

201. Ясень киликийский

Fraxinus cilicica Lingelsh.

Հացենի կիլիկյան

202. Ясколка армянская

Cerastium armeniacum Gren.

Ճռճռուկ հայկական

203. Ясколка араратская

Cerastium araraticum Rupr.

Ճռճռուկ արարատյան

204. Яснотка армянская

Lamium armenum Boiss.

Խուլ եղինջ դեղին հայկական

205. Ястребинка армянская

Pilosella armeniaca (Nageli & Peter) Schljakov, Hieracium armeniacum (Nageli & Peter) Üksip ex Kotov

Ճուռակախոտ հայկական

206. Ястребинка киликийская

Pilosella cilicica (Nageli & Peter) Holub, Hieracium cilicicum (Naeg. & Peter) Zahn, Pilosella hoppeana ssp. cilicica (Nageli & Peter) P.D. Sell & C. West

Ճուռակախոտ կիլիկյան

Корюн Оганян, магистрант АГПУ имени Хачатура Абовяна, специально для Армянского музея Москвы

Обложка: Мускари армянский. Википедия

Озеро Севан: упадок и постепенное возрождение главного водоема Армении