....

Арагацотнская область

..

Aragatsotn region

..

Արագածոտնի մարզ

....

....

Административный центр области Арагацотн — город Аштарак, прославившийся своими виноградарством и виноделием.

Аштарак — один из древнейших населенных пунктов Армении. По римским картам он известен как Штранг-Урпя («змея-город»). Так город прозвали за его вытянутость по извивам реки Касах, на обоих берегах которой он стоит. В переводе с армянского языка «аштарак» означает «башня».

На юге Арагацотнской области расположено село Ахцк, в котором находится датированная IV веком гробница армянской династии Аршакуни. Гробница освещается только проникающим через дверное отверстие светом. На каменных столбах входа сохранились барельефы сцен охоты. По преданию слева от входа были захоронены останки царей-язычников из династии Аршакуни, а справа, возле барельефа с крестом — захоронены цари, уже принявшие христианство. Саркофаги украшены барельефами IV века. На правом христианском саркофаге изображен воин, копьем поражающий вепря. Сцена схватки человека с вепрем символизирует войну между Арменией и Персией, так как вепрь изображался на печати персидского царя.

Арагац, самая высокая гора в Армении (4090 метров над уровнем моря), состоит из четырех пиков. На склонах Арагаца простирается высокогорное озеро Кари. С горой связано множество интересных преданий. В центре одного из них стоит имя Святого Григория Просветителя. А гласит оно о том, что, когда Григор Лусаворич восходил на вершину горы для совершения молитв, ночью ему светила лампада. Негасимый огонь спускался прямо с небес. Говорят, лампада и сейчас загорается с наступлением темноты.

На склоне Арагаца на высоте около 2300 метров над уровнем моря, в живописном ущелье, находится замок-крепость VII века Амберд. Стены крепости, сложенные из массивных каменных блоков, были призваны защищать от ударов врагов. В XI веке неподалеку от крепости была построена церковь Ваграмашен (Церковь Амберда).

На берегу реки Касах, в 5 км друг от друга в одноименных селениях расположены монастыри Ованаванк и Сагмосаванк.

Самая древняя постройка монастыря Ованаванк — базилика Сурб Григор, относящаяся к V веку. Церковь Сурб Карапет датируется XIII веком. С обителью связано интересное предание. Когда сюда дошли монголо-татары, ее настоятель, не желая видеть, как будет оскверняться святыня, решил утопиться в реке. Но Господь не захотел принять его, и он пошел по воде, как по земле. Предводителя вражеского войска Тамерлана поразило такое чудо. Он сказал настоятелю, что тот может просить у него все, что угодно. Настоятель обратился к нему с такими словами: «Дай мне спасти столько людей, сколько поместит церковь». Тамерлан согласился. Церковь чудесным образом вместила в себя всех жителей деревни, потому что те, кто в нее входил, превращались в голубей и взлетали в небо.

Монастырь Сагмосаванк состоит из церквей Сурб Сион (1215) и Сурб Аствацацин (1235), притвора (1250) и книгохранилиша (1255). Считается, что его основал Григорий Просветитель, чтобы братия писала здесь псалмы. Если обойти монастырь вокруг, то можно будет увидеть, что он не просто стоит на берегу реки Касах, а словно повис на самом краю скалистого обрыва ущелья.

Недалеко от Аштарака в селе Ошакан стоит церковь Сурб Месроп Маштоц. Она была построена в XIX веке на месте старинной церкви, основанной учеником Маштоца князем Ваганом Аматуни. Под алтарем — могила Месропа Маштоца, создателя армянского алфавита. Маштоц умер в 440 году в Вагаршапате (Эчмиадзин). Его прах был перенесен в Ошакан, так как Аматуни являлся близким другом и почитателем ученого-лингвиста. В 1962 году при въезде в Ошакан был установлен памятник в виде раскрытой книги, на страницах ее — буквы армянского алфавита. Церковь Сурб Месроп Маштоц и памятник являются одними из самых часто посещаемых мест Армении.

На южном склоне горы Арагац на высоте 1490 м на окраине села Бюракан расположено одно из ведущих научных учреждений Национальной академии наук Армении — Бюраканская астрофизическая обсерватория. Обсерватория носит имя одного из основоположников теоретической астрофизики, основателя школы теоретической астрофизики в СССР Виктора Амбарцумяна. Она была основана в 1946 году по инициативе ученого.

Использованная литература:

А. Барагамян. Армения. — Комсомольская правда ; Директ-Медиа, 2014. — (Путешествуй с удовольствием).

..

The administrative center of the Aragatsotn region is the city of Ashtarak, famous for its viticulture and winemaking.

Ashtarak is one of the most ancient settlements of Armenia. According to Roman Empire maps, it is known as Shtrang-Urpia («snake-city»). The city was named so for its elongation on both banks of the Kasakh River. Translated from the Armenian, «ashtarak» means «tower».

In the south of the Aragatsotn region, the village of Akhtsk is located, where the tomb of the Armenian dynasty of Arshakids, dating to the IV century, is situated. Only the light, penetrating through the door opening, illuminates the tomb. On the entrance stone pillars bas-reliefs of hunting scenes are preserved. According to legend, to the left of the entrance the remains of the pagan kings from the Arshakid dynasty were buried, and to the right, near the bas-relief with a cross - the kings who had already accepted Christianity. The sarcophaguses are decorated with bas-reliefs of the IV century. On the right Christian sarcophagus, a warrior, striking a boar with a spear, is depicted. The scene of the battle with a boar symbolizes the war between Armenia and Persia, as the boar was depicted on the Persian king’s seal.   

Aragats, the highest mountain in Armenia (4090 meters above sea level), consists of four peaks. On the slopes of Aragats, there is a high-altitude lake Qari. Many interesting legends are related to the mountain. The name of St. Gregory the Illuminator has a central place in of them. It says that when Grigor Lusavorich ascended to the top of the mountain for prayers, at night he a lamp shone for him. The ever-burning fire descended right from heaven. They say that the lamp lights up when it's dark even nowadays.  

On the slope of Aragats at an altitude of about 2300 meters above sea level, in a picturesque gorge, there is a fortress castle of the VII century – Amberd, located. The walls of the fortress, composed of massive stone blocks, were designed to protect against the attacks by enemies. In the XI century, near the fortress, the Church of Vahramashen (the Church of Amberd) was built.

On the banks of the Kasakh River, 5 km from each other in the homonymous villages, there are the monasteries of Hovhanavank and Saghmosavank situated.

The most ancient building of Hovhanavank monastery is Surb Grigor basilica, dating back to the V century. The Surb Karapet church dates back to the XIII century. An interesting legend is connected with the monastery. When the tatar-mongols came here, its abbot, not wanting to see how the shrine would be desecrated, decided to drown himself in the river. But the Lord did not want to receive him, and he started to walk on the water, as on earth. The leader of the enemy army Tamerlane was amazed by such a miracle. He told the abbot that he could ask for anything from him. The abbot appealed to him with these words: «Let me save as many people as the church will take». Tamerlane agreed. The church miraculously accepted all the villagers, because those who entered it turned into pigeons and flew up into the sky.

Saghmosavank monastery consists of the churches of Surb Sion (1215) and Surb Astvatsatsin (1235), vestibule (1250) and a book depository (1255). It is believed to be founded by Gregory the Illuminator, so that the brethren wrote psalms here. Going around the monastery, one will possibly notice that it does not just located on the bank of Kasakh River, but hangs on the very edge of the rocky breakage of the gorge.

Not far from Ashtarak, in the village of Oshakan Surb Mesrop Mashtots church is located. It was built in the XIX century on an ancient church location, founded by the disciple of Mashtots - Prince Vahan Amatuni. Under the altar the grave Mesrop Mashtots's (Armenian alphabet creator) grave is located. Mashtots died in 440 in Vagharshapat (Echmiadzin). His ashes were moved to Oshakan, since Amatuni was a close friend and admirer of the linguist and scientist. In 1962, at the entrance to Oshakan, a monument in the form of an open book was erected, in the pages of which the letters of the Armenian alphabet were engraved. Surb Mesrop Mashtots church and the monument are among the most visited places in Armenia.

On the southern slope of Mount Aragats, at an altitude of 1490 meters on the outskirts of Byurakan village, one of the leading scientific institutions of the National Academy of Sciences of Armenia - Byurakan Astrophysical Observatory is located. The observatory is named after Viktor Hambardzumyan - one of the founders of theoretical astrophysics, as well as the founder of the USSR theoretical astrophysics school. It was founded in 1946 on the initiative of the scientist.

..

Արագածոտնի մարզի վարչական կենտրոնը Աշտարակ քաղաքն է, որը հայտնի է իր խաղողի մշակմամբ և գինեգործությամբ:

Աշտարակը Հայաստանի հնագույն բնակավայրերից մեկն է: Հռոմեական կայսրության քարտեզներում այն հայտնի է որպես Շտրանգ-Ուրփիա («քաղաք-օձ»): Քաղաքաը այդպես են անվանել Քասախ գետի ափերի երկայնքով նրա ձգվածության պատճառով:

Արագածոտնի մարզի հարավում Աղցք գյուղն է, որտեղ գտնվում է հայ Արշակունի թագավորների՝ IV դարից պահպանված դամբարանը: Վերջինս լուսավորվում է դռան ճեղքից ներս ընկնող լույսով միայն: Մուտքի քարե սյուներին պահպանվել են որսի տեսարաններով խորաքանդակներ: Ըստ ավանդության՝ մուտքի ձախ հատվածում թաղված են Արշակունի արքայատոհմի հեթանոս թագավորները, իսկ աջ կողմում՝ խաչ պարունակող խորաքանդակի մոտ՝ քրիստոնեություն ընդունած արքաները: Սարկոֆագները զարդարված են IV դարի խորաքանդակներով: Աջ մասում գտնվող քրիստոնեական սարկոֆագի վրա պատկերված է նիզակով վարազին խոցող զինվոր: Մարդու և վարազի մենամարտի տեսարանը խորհրդանշում է Հայաստանի և Պարսկաստանի միջև պատերազմը, քանի որ պարսից թագավորի կնիքի վրա վարազ էր պատկերվում:

Արագածը՝ Հայաստանի ամենաբարձր լեռը (ծովի մակարդակից 4090 մետր բարձրության վրա), ունի չորս գագաթ: Արագածի լանջերին փռված է Քարի լիճը: Լեռան հետ կապված են մի շարք հետաքրքիր ավանդություններ: Դրանցից մեկում կենտրոնական դեր ունի Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչը: Ըստ այդ ավանդության՝ երբ Գրիգոր Լուսավորիչը բարձրանում էր լեռան գագաթը աղթելու համար, գիշերով նրա ճամփան լուսավորում էր կանթեղը: Դրա անմար կրակը իջնում էր հենց երկնքից: Ասում են՝ կանթեղը հիմա էլ է վառվում մութն ընկնելուն պես:

Արագածի լանջին՝ ծովի մակարդակից 2300 մետր բարձրության վրա, գեղատեսիլ կիրճում է  գտնվում VII դարի Ամբերդ ամրոցը: Դրա պատերը կառուցված են վիթխարի քարե բլոկերով, որոնք պետք է պաշտպանեին այն թշնամու հարվածներից: XI դարում Բերդաքաղաքից ոչ հեռու կառուցվեց Վահրամաշեն եկեղեցին (Ամբերդի եկեղեցին):

Քասախ գետի ափին՝ իրարից 5 կմ հեռավորության վրա համանուն բնակավայրերում գտնվում են Հովհանավանքը և Սաղմոսավանքը:

Հովհանավանքի հնագույն կառույցը Սուրբ Գրիգորի V դարի բազիլիկան է: Սուրբ Կարապետ եկեղեցին XIII դարի կառույց է: Եկեղեցու հետ մի հետաքրքիր ավանդություն է կապված: Երբ այստեղ արշավեցին թաթար-մոնղոլները, դրա աբբահայրը, չցանկանալով տեսնել, թե ինչպես է պղծվում սրբավայրը, որոշեց խեղդվել գետում: Սակայն աստված կարծես դեռ չէր ցանկանում ընդունել նրան, և նա քայլեց ջրի մակերեսին, ինչպես գետնի վրա: Հակառակորդ զորքի հրամանատար Լենկթեմուրը զարմացավ՝ տեսնելով այդպիսի հրաշք և ասաց վանահորը, որ վերջինս իրենից կարող է խնդրել ցանկացած բան: Աբբահայրը նրան դիմեց հետևյալ խոսքերով. «Թույլ տու՛ր փրկել այնքան մարդու կյանք, որքան կտեղավորի այս եկեղեցին»: Լենկթեումրը համաձայնեց: Հրաշալի կերպով եկեղեցին տեղավորեց գյուղի բոլոր բնակիչներին, քանի որ հենց նրանք մտնում էին եկեղեցի՝ վերածվում էին աղավնիների և երկինք սավառնում:

Սաղմոսավանքի համալիրը բաղկացած է Սուրբ Սիոն (1215) և Սուրբ Աստվածածին (1235) եկեղեցիներից, Գավթից (1250) և Գրատուն-եկեղեցուց (1255): Կա տեսակետ, որ այն հիմնադրել է Գրիգոր Լուսավորիչը, որպեսզի միաբանությունը այնտեղ սաղմոսներ: Վանքը շրջանցելու դեպքում կարելի է տեսնել, որ այն ոչ թե պարզապես Քասախ գետի ափին է գտնվում, այլ կարծես կախված լինի քարքարոտ կիրճի եզրին: 

Աշտարակից ոչ հեռու՝ Օշական գյուղում է գտնվում Սուրբ Մերսոպ Մաշտոց եկեղեցին: Այն կառուցվել է XIX դարում հին եկեղեցու տեղում Մաշտոցի աշակերտ և իշխան Վահան Ամատունու կողմից: Այստեղ է գտնվում Մեսրոպ Մաշտոցի՝ հայոց գրերի ստեղծողի գերեզմանը: Մաշտոցը մահացել է 440 թվականին Վաղարշապատում (Էջմիածնում), և նրա աճյունը տեղափախվել է Օշական, քանի որ Մատունին նրա մտերիմ ընկերն էր և հետևորդը: 1962 թ. Օշական գյուղի մուտքի մոտ Մեսրոպ Մաշտոցի ծննդյան 1600-ամյակի առթիվ կանգնեցվեց հուշարձան՝ բացված գրքի նման երկու հուշասալեր, որոնցից ձախակողմյանի վրա քանդակված է հայերեն այբուբենը։ Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի եկեղեցին և նրա հուշարձաը Հայաստանի ամենից հաճախ այցելվող վայրերից են:

Արագածի հարավային լանջին՝ 1490 մետր բարձրության վրա, Բյուրական գյուղի ծայրամասում գտնվում է Հայաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիայի առաջատար հաստատություններից մեկը՝ Բյուրականի աստղադիտարանը: Այն կրում է ԽՍՀՄ-ում տեսական աստղաֆիզիկայի դպրոցի հիմնադրի՝ Վիկտոր Համբարձումյանի անունը, ում նախաձեռնությամբ աստղադիտարանը կառուցվել է:

....